Rok Józefa Ignacego Kraszewskiego
piątek, 14 września 2012 12:04

W 2012 roku przypada 200. rocznica urodzin tego polskiego pisarza oraz dokładnie 25 września 133 rocznica nadania przez Radę Miasta Jarosławia Honorowego Obywatelstwa naszego pięknego Jarosławia.

Józef Ignacy Kraszewski, pseudonim B. Bolesławita (1812-1887), powieściopisarz, poeta, publicysta, historyk, wydawca, działacz społeczny, rysownik, kolekcjoner.

Urodził się w Warszawie jako syn Jana chorążego prużańskiego, właściciela wsi Dołhe w guberni grodzieńskiej i Zofii z Malskich. Kraszewscy wywodzili się z Mazowsza i pieczętowali herbem Jastrzębiec. Ojciec pisarza miał talent gawędziarski, przyjaźnił się z Franciszkiem Karpińskim. Nie podzielał zainteresowań literackich syna, chciał by zajął się gospodarstwem. Kraszewski wychowywał się w domu dziadków Błażeja i Anny Malskich w Romanowie koło Włodawy. Największy wpływ na pisarza miała prababka Konstancja Nowomiejska. Uczęszczał do szkoły w Białej Podlaskiej i Lublinie. 

W 1829 roku zdał maturę w Świsłoczy. Studiował w Wilnie, najpierw medycynę, a potem literaturę. Działał w tajnych organizacjach niepodległościowych, za co został skazany na więzienie (1831-1832). Po wyjściu na wolność przebywał w Horodcu na Wołyniu u znanego kolekcjonera dzieł sztuki Antoniego Urbanowskiego. Pracował tam naukowo nad katalogiem bibliotecznym i historią Wilna. Przekonał się też do zajęć gospodarskich ponieważ dzierżawił wieś Omelno. Wkrótce kupił Gródek koło Łucka, a potem pobliski Hubin. W pewnym momencie te zajęcia kolidowały z jego pracą literacką więc sprzedał majątki lub wydzierżawił i przeniósł się w 1853 roku do Żytomierza. Tam zatrzymał się na dłużej, aż do 1860 roku. W Żytomierzu udzielał się społecznie, angażował w spory polityczne i wiele podróżował. Zwiedził Austrię, Włochy, Francję, Belgię i Niemcy. Przez cały czas, od matury pisał powieści, uprawiał publicystykę i inne formy dziennikarskie. Współpracował z "Tygodnikiem Petersburskim", a w 1841 roku założył własne pismo "Athenaeum': Od 1873 roku jego powieści i artykuły drukowano w pismach całego kraju. Kraszewski był zwolennikiem idei liberalno-demokratycznych. Głosił hasła uwłaszczenia chłopów i był prekursorem pozytywizmu.

W 1860 roku przeniósł się do Warszawy i objął redakcję "Gazety Codziennej': Na jej łamach popularyzował idee przebudowy gospodarczej i społecznej, angażował się w działalność opozycyjną, chociaż był przeciwny zbrojnemu powstaniu, do czasu uwłaszczenia chłopów i rewolucji w Rosji. 3 lutego 1863 roku pod naciskiem Wielopolskiego wyjechał z Warszawy. Wkrótce odebrano mu rosyjski paszport. Kraszewski osiadł w Dreźnie i walczył piórem z prorosyjskimi poglądami na tematy polskie, pomagał emigrantom, wiele podróżował. W 1866 roku uzyskał obywatelstwo austriackie i mógł swobodnie jeździć po Galicji. Nie powiodły się próby osiedlenia we Lwowie. Pisarz odwiedził Kraków, Krynicę i Zakopane. Podróżował do Poznania, Gdańska i Malborka.

W 1879 roku w Krakowie odbyły się wielkie uroczystości z okazji 50-lecia pracy twórczej pisarza. Kraszewski otrzymał doktoraty honoris causa uniwersytetów w Krakowie i we Lwowie, wiele odznaczeń i zaszczytów, między innymi tytuły honorowego obywatela miast polskich. Jubileuszowe uroczystości były wielką patriotyczną demonstracją i zobowiązaniem do działania na rzecz utworzenia Muzeum Narodowego w Krakowie, budowy pomnika Mickiewicza i sprowadzenia prochów poety na Wawel. W 1882 roku z inicjatywy Kraszewskiego i przy jego finansowym wsparciu powstała Macierz Polska.

W 1883 roku pisarz został aresztowany w Berlinie i osadzony w Moabicie, a potem w Magdeburgu. Zarzucono mu współpracę z wojskowym wywiadem francuskim. W 1885 roku zwolniony za kaucją, udał się do San Remo. Podróżował jeszcze po Szwajcarii i Włoszech.

Uznany za "człowieka - instytucję", wszechstronnie uzdolniony, niezwykle płodny pisarz, autor około 600 utworów, ponadto rycin, rysunków i kompozycji muzycznych. Jego powieści historyczne oparte na materiałach źródłowych, starannie oddają realia epoki i opisują autentyczne postacie historyczne. "Stara baśń" najlepsza powieść historyczna Kraszewskiego należy do największych osiągnięć w zakresie powieści historycznych XIX wieku. Kraszewski pisał też powieści współczesne i ludowe. W tej ostatniej grupie wielkie uznanie zdobyła "Ulana', demaskatorski utwór na tematy obyczajowe wsi polskiej. Kraszewski dużo rysował, między innymi miejscowości, które odwiedzał. Zachowała się jego grafika przedstawiająca kościół i klasztor dominikanów w Jarosławiu. W 1879 roku Rada Miasta Jarosławia uświetniając jubileusz pisarza nazwała jego imieniem jedną z głównych ulic miasta.

Pisarz był żonaty z Zofią Woroniczówną, bratanicą prymasa. Mieli czworo dzieci: Konstancję, Jana, Franciszka i Augustę. Kraszewski zmarł w Genewie. Został pochowany na Skałce w Krakowie. Po jego śmierci żona wstąpiła do klasztoru kanoniczek w Warszawie.

 

Polecamy

krs

Naszą witrynę przegląda teraz 1 gość 
Odsłon : 554679